Podział majątku wspólnego po rozwodzie bywa pełen wątpliwości i niuansów, zwłaszcza gdy dotyczy aktywów finansowych. Lokaty terminowe to produkt bankowy, który często jest przedłużany automatycznie. W praktyce prowadzi to do pytania: jeśli lokata została założona jeszcze przed ślubem, ale następnie była odnawiana w trakcie trwania małżeństwa, to czy jej kapitał wciąż należy do majątku osobistego, czy może staje się częścią majątku wspólnego?
Majątek osobisty a wspólny w świetle KRO
Kodeks rodzinny i opiekuńczy wyróżnia dwa zasadnicze obszary majątkowe: majątek wspólny i majątek osobisty każdego z małżonków. Z chwilą zawarcia małżeństwa, o ile nie podpisano intercyzy, powstaje wspólność ustawowa. Do majątku wspólnego wchodzą wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w trakcie małżeństwa. Majątek osobisty natomiast obejmuje m.in. przedmioty nabyte przed ślubem, darowizny, spadki czy prawa niezbywalne. Z tego punktu widzenia lokata założona przed ślubem, niezależnie od jej wartości, pozostaje co do zasady składnikiem majątku osobistego.
Prolongata lokaty – ciągłość czy nowa umowa?
Kluczowe pytanie brzmi: czy automatyczne odnowienie lokaty w trakcie małżeństwa tworzy nowy tytuł prawny, a tym samym zmienia charakter środków? W praktyce bankowej prolongata oznacza zwykle jedynie kontynuację dotychczasowej umowy, przy zachowaniu ciągłości praw i obowiązków. W takim przypadku środki nie zmieniają swojego statusu – pozostają majątkiem osobistym, ponieważ ich źródłem jest kapitał sprzed ślubu. Inaczej rzecz się ma, jeśli lokata została rozwiązana, a następnie ponownie założona już w czasie trwania wspólności ustawowej, zwłaszcza na zmienionych warunkach. Wówczas pojawia się argument, że środki stały się elementem majątku wspólnego, chyba że można jednoznacznie udowodnić, iż pochodziły z majątku osobistego.
Odsetki – majątek wspólny czy osobisty?
Wątpliwości budzą również odsetki generowane przez lokatę w czasie małżeństwa. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa, odsetki od majątku osobistego co do zasady wchodzą do majątku wspólnego. Oznacza to, że choć sam kapitał pozostaje osobisty, to wygenerowany dochód powinien być traktowany jako wspólny. Jeśli bank automatycznie dopisuje odsetki do kapitału, powstaje pytanie, czy nie tworzy to swoistej „mieszanki”. W praktyce sądy przyjmują, że można je rozdzielić: kapitał pozostaje osobisty, natomiast odsetki mogą być rozliczane jako wspólny zysk.
Orzecznictwo i linia interpretacyjna
Sądy w Polsce niejednokrotnie zajmowały się kwestią lokat i innych instrumentów finansowych w kontekście podziału majątku. Dominuje pogląd, że samo prolongowanie lokaty nie zmienia jej charakteru – jest to kontynuacja, a nie nowa lokata. Natomiast odsetki uzyskane w trakcie trwania wspólności ustawowej mogą być uznane za majątek wspólny, gdyż są bieżącym dochodem z majątku osobistego. Równocześnie, jeśli jeden z małżonków chce udowodnić, że dana lokata to jego majątek osobisty, ciąży na nim obowiązek dowodowy, np. poprzez wyciągi bankowe i historię rachunku.
Jak zabezpieczyć swój interes?
Najprostszą metodą uniknięcia sporu jest dokumentowanie źródła pochodzenia środków – warto zachować potwierdzenia przelewów czy umowy bankowe sprzed ślubu. Dobrym rozwiązaniem jest także oddzielenie lokat osobistych od wspólnych, aby nie tworzyć wątpliwości co do ich charakteru. W niektórych sytuacjach pomocne może być zawarcie intercyzy lub dodatkowej umowy majątkowej, w której jasno wskaże się, że określone aktywa – w tym lokaty – pozostają majątkiem osobistym.
Lokata terminowa założona przed ślubem zasadniczo pozostaje majątkiem osobistym tego małżonka, który ją założył, nawet jeśli była prolongowana w czasie trwania małżeństwa. Nie oznacza to jednak, że wszystko, co z niej wynika, pozostaje poza majątkiem wspólnym. Odsetki wygenerowane w trakcie małżeństwa mogą być traktowane jako wspólne i podlegać podziałowi. Kluczowe znaczenie ma sposób zarządzania lokatą oraz dokumentacja potwierdzająca jej źródło. W sytuacjach spornych decydujący głos należy do sądu, który bada, czy prolongata stanowiła kontynuację, czy też nową czynność prawną.
