Spadek po rodzicach – co w przypadku gdy wcześniej przekazali wszystko w darowiźnie.

Proszę sobie wyobrazić sytuacje , w której zostaliście powołani do spadku po rodzicach (lub po jednym z nich). Przyjmijmy, że mieliście tylko jedno rodzeństwo, załóżmy że brata.

Postępowanie o nabycie spadku przebiega bez żadnych problemów. Sąd w postanowieniu stwierdza, że każde z was, tj. dwójka rodzeństwa uzyskuje po  ½ udziału w masie spadkowej.

Do masy spadkowej zalicza się dom jednorodzinny wraz z działką o powierzchni 40 arów. Niby niewiele, ale wartość duża. Całość warta około 800 tys. złotych. Ach!!! Zapomniałbym jeszcze o samochodzie. Fiat Uno, rocznik 1999 r

Wartość…sentymentalna.

Szybka kalkulacja i mamy to!

Prosty rachunek – przypada nam 400 tys. złotych!!!  

Darowizna a spadek

Świetnie! Teraz wystarczy tylko dogadać się rodzeństwem co do sposobu podziału masy spadkowej. Z uwagi na to, że brat wraz ze swoją rodziną zajmuje rodzinny dom, liczycie na spłatę ze swojego udziału.

Nie będziecie się przecież na siłę pchali do tego domu – macie swój. Nowszy, ładniejszy, lepiej zlokalizowany. Niech brat zostanie na tzw. ojcowiźnie!

Byleby Was tylko szybko spłacił.

Zostało tylko udać się do brata i złożyć mu propozycję nie do odrzucenia.

Następuje spotkanie. Pełni dobrej wiary wkraczacie do domu braciszka licząc, że doceni waszą propozycję dotyczącą spłaty. No co, przecież mogliście wprowadzić się do wspólnej nieruchomości i nieco napsuć mu krwi.

Składacie, jak się Wam wydaje, jedyną słuszną propozycje podziału spadku i w odpowiedzi słyszycie – NIE!!!

Jak to nie?! – pytacie brata – przecież musimy jakoś podzielić spadek po rodzicach.

Nie ma żadnego spadku po rodzicach – odpowiada brat. Przedstawia przy tym umowę darowizny jaka została sporządzona przed notariuszem klika lat wcześniej.

Co to jest? – pytacie brata.

Brat, pełen spokoju z lekkim uśmiechem na twarzy oświadcza.

Trzy lata temu rodzice postanowili, że cały swój majątek, tj. dom oraz 40 arową działkę darują mi i tylko mi. W zamian za to, zapewnili sobie służebność dożywotniego zamieszkania oraz opiekę aż do śmierci.

Brat ciągnie wywód dalej.

Z aktu darowizny wynika, że stałem się właścicielem działki i domu w chwili podpisania dokumentu. W związku z tym, w masie spadkowej nie ma absolutnie nic, dlatego nie ma co dzielić i stąd moje NIE na Twoją propozycję.

Ach!!! Zapomniałbym. – dodaje po chwili brat. Został jeszcze stary Fiat Uno z 1999 r. Jeżeli chcesz mogę Cię z niego spłacić, bo ma dla mnie wartość sentymentalną.

Szok!!! Stoicie jak trefieni piorunem.

Jak to możliwe? Dlaczego rodzice nic nie powiedzieli?! – zadajecie sobie pytanie.

Badacie dokument. Akt notarialny wyglądał na oryginalny, raczej nie podejrzewacie oszustwa.

Nie pozostało już nic jak tylko opuścić nieruchomość brata. Wycofujecie się z podkulonym ogonem wyglądając przy tym jak zbity pies. Zdecydowanie na tarczy, choć miało być inaczej.

Brat triumfuje.

Nie jest to sytuacja przyjemna i nie życzę Wam byście rzeczywiście w podobnej się znaleźli. Nie jest to natomiast sytuacja całkiem wymyślona. Takie rzeczy zdarzają się i to bardzo często.

Przypadek, który chciałem abyście sobie wyobrazili, wystąpił naprawdę.

I co wtedy począć?

Zaliczenie darowizny – norma prawna

Ustawodawca na szczęście przewidział możliwość pojawienia się takich sytuacji i unormował je w następujący sposób:

Jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna lub zapis windykacyjny zostały dokonane ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia.

Oznacza to, że jeżeli do działu spadku dochodzi miedzy rodzeństwem lub rodzeństwem i jednym z rodziców, wszyscy oni są zobowiązani doliczyć do masy spadkowej darowizny jakie wcześniej od spadkodawcy otrzymali.

W naszym przypadku, obdarowany brat zmuszony byłby do zaliczenia na schedę spadkową całego domu i działki, która otrzymał od rodziców.

Kiedy darowizna nie wchodzi do masy spadkowej?

Wyłączeniu z zaliczenia podlegają jedynie drobne darowizny, chyba że spadkodawca złożył oświadczenie o wyłączeniu danego przedmiotu darowizny z obowiązku zaliczenia go na schedę spadkową.

Warto też mieć na uwadze, że jeżeli wartość darowizny podlegających zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki.

W wypadku takim nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy zobowiązanego do ich zaliczenia.

W sytuacji kiedy wiemy już, że darowizna podlega zaliczeniu musimy poznać sposób w jaki zostanie ona zaliczona.

Sposób zaliczenia darowizny

Zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny podlegającej zaliczeniu.

Jaką wartość darowizny przyjąć?

Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku.

Pamiętaj, że przy zaliczaniu na schedę spadkową nie uwzględnia się pożytków przedmiotu darowizny.

UWAGA!!!

Przepisy o zaliczeniu darowizn na schedę spadkową stosuje się odpowiednio do poniesionych przez spadkodawcę na rzecz zstępnego kosztów wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.

Wnioski

Otrzymanie majątku w ramach darowizny może cieszyć, ale może być też źródłem sporych problemów.

Autorem tekstu jest radca prawny Piotr Woś – specjalista od prawa spadkowego (adwokat Kraków)

Chcesz skonsultować swoją sprawę – umów się na spotkanie dzwoniąc pod nr tel.: 12 411 05 94, bądź wejdź na naszą stronę i skorzystaj z  PRAWNICZEJ KONSULTACJI TELEFONICZNEJ.