Sprawa o zasiedzenie ma na celu doprowadzenie do uzyskania prawomocnego orzeczenia sadu stwierdzającego, że posiadacz (Wnioskodawca) nabył własność zasiadywanej nieruchomości.
Stwierdzenie zasiedzenia następuje w skutek ustalenia czy w danej sprawie spełnione zostały przesłanki umożliwiające zasiedzenie nieruchomości.
Chodzi tu oczywiście o ustalenie charakteru posiadania (posiadanie samoistne), oraz o okres posiadania (20-30 lat).
Jeżeli chodzi o dokładniejszą charakterystykę powołanych wyżej przesłanek, odsyłam do moich wcześniejszych wpisów, a w szczególności:
- Posiadanie samoistne jako warunek zasiedzenia
- Zasiedzenie jako szczególna forma nabycia nieruchomości.
- Jak zasiedzieć nieruchomość, którą posiada się krócej niż 20 – 30 lat?
Po ustaleniu, w ramach prowadzonego postępowania dowodowego, iż przesłanki do zasiedzenia nieruchomości zostały spełnione, Sąd wydaje postanowienie, w którym stwierdza nabycie nieruchomości w skutek zasiedzenia.
Ważne, stwierdzenie zasiedzenia ma charakter deklaratoryjny. Jest to bardzo istotna informacja.
Co ona oznacza i jakie niesie ze sobą skutki, opisze jednak w dalszej części tego tekstu, który poświęcony będzie charakterystyce samego orzeczenia.
Jak i gdzie złożyć wniosek o zasiedzenie?
W sprawach o zasiedzenie Sądem właściwym będzie Sąd położenia rzeczy. Dokładniej, będzie to Sąd Rejonowy obejmujący swoją właściwością obszar, na którym znajduje się zasiadywana nieruchomość.
Aby rozpocząć postępowanie o zasiedzenie należy do Sądu właściwego złożyć wniosek o nabycie nieruchomości w drodze zasiedzenia.
Do wniosków, dotyczących nieruchomości ujawnionych w księdze wieczystej lub dla których prowadzony jest zbiór dokumentów, należy dołączyć odpis z księgi wieczystej albo zaświadczenie o stanie prawnym, jaki wynika ze zbioru dokumentów.
Sprawa o zasiedzenie rozpoznana zostanie na rozprawie w trybie nieprocesowym.
Kto może wystąpić z wnioskiem o zasiedzenie?
Do zgłoszenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności uprawniony jest każdy zainteresowany. Zainteresowanym jest ten , kto ma interes prawny w stwierdzeniu przez siebie lub inną osobę nabycia własności przez zasiedzenie.
Zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, może on wziąć udział w każdym stanie sprawy aż do zakończenia postępowania w drugiej instancji.
Jeżeli weźmie udział, staje się uczestnikiem. Na odmowę dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie przysługuje zażalenie.
Jeżeli okaże się, że zainteresowany nie jest uczestnikiem, sąd wezwie go do udziału w sprawie. Przez wezwanie do wzięcia udziału w sprawie wezwany staje się uczestnikiem.
Sąd z urzędu wyznaczy kuratora do zastępowania zainteresowanego, którego miejsce pobytu jest nieznane.
Co do zasady to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wskazania Sądowi wszystkich zainteresowanych.
Jeżeli wnioskodawca nie wskazuje wszystkich zainteresowanych, orzeczenie może zapaść dopiero po wezwaniu innych zainteresowanych przez ogłoszenie. Sąd może zarządzić ogłoszenie również w innych wypadkach, jeżeli uzna to za wskazane.
Ogłoszenie powinno zawierać dokładne określenie rzeczy, imię i nazwisko posiadacza rzeczy.
Jeżeli prawomocne postanowienie stwierdzające nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie narusza prawa zainteresowanego, który nie był uczestnikiem tego postępowania, to może on dochodzić swych praw w drodze wznowienia postępowania w tej sprawie.
Jak widać krąg zainteresowanych, którzy są uprawnieni do złożenia wniosku o zasiedzenie wbrew pozorom nie jest taki wąski.
Poza samoistnym posiadaczem, prawo do złożenia wniosku o zasiedzenie będą mieli również, m.in. następcy prawni posiadacza samoistnego, a także ewentualni wierzyciele, których interes polegać będzie na ustaleniu, że właścicielem nieruchomości jest posiadacz, który jako dłużnik uchyla się od egzekucji.
Orzeczenie stwierdzające zasiedzenie
W kontekście postanowień rozstrzygających w sprawach o zasiedzenie, niezwykle ważna role odgrywa interpretacja poczyniona przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 28 października 2003 r.
„Niedopuszczalne jest interpretowanie zasad prawnych kształtujących instytucję zasiedzenia w sposób rozszerzający. W kontekście art. 64 ust. 3 Konstytucji ograniczenia własności mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy nie naruszają one istoty tego prawa.
Zasadą konstytucyjnie określoną – od której tylko wyjątkowo wprowadza się odstępstwa – jest nienaruszalność prawa własności. Zasiedzenie jest odstępstwem od zasady jej nienaruszalności i to bardzo daleko idącym.
Tym bardziej wszelkie wątpliwości powinny być tłumaczone na korzyść ochrony własności (innych praw majątkowych), bez względu na to czy chodzi o własność (prawa majątkowe) osób fizycznych, jednostek samorządu terytorialnego, Skarbu Państwa czy innych podmiotów.”
Stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości następuje w drodze postanowienia, w którym Sąd ustala kto i w jakim dokładnie czasie nabył własność nieruchomości. Oznacza to, że osoba wskazana w postanowieniu nie musi być tożsama z osobą wnioskodawcy.
Wynika to z deklaratoryjnego charakteru tego postanowienia, którego skutkiem jest ustalenie w dzisiaj wydanym postanowieniu, że jakieś zdarzenie nastąpiło już w przeszłości i od tego momentu niesie za sobą skutki prawne.
To oznacza, że Sąd orzekając w dniu dzisiejszym stwierdzić może, że dana nieruchomość została zasiedziana przez Pana X już 15 lat temu. Co za tym idzie, już od wtedy należy Pana X traktować jako właściciela danej nieruchomości.
Od postanowienia I instancji przysługuje oczywiście apelacja do właściwego Sąd Okręgowego jako sądu II instancyjnego.
W postępowaniu o stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie, kasację od postanowienia sądu drugiej instancji oddalającego apelację może wnieść także ten uczestnik, który nie złożył apelacji.
Pamiętać jednak należy, że nawet prawomocne oddalenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości nie stoi na przeszkodzie – w wypadku zmiany okoliczności (art. 523 zdanie drugie KPC) – wniesieniu ponownego wniosku w tym przedmiocie.
W sprawie wszczętej ponownie sąd nie jest związany ustaleniami, wynikającymi z uzasadnienia postanowienia oddalającego wniosek, w takim zakresie, w jakim nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia.
Prawomocność orzeczenia stwierdza na wniosek strony sąd pierwszej instancji, a dopóki akta sprawy znajdują się w sądzie drugiej instancji – ten sąd.
Autorem tekstu jest radca prawny Piotr Woś – specjalista od prawa spadkowego.
Chcesz skonsultować swoją sprawę – umów się na spotkanie dzwoniąc pod nr tel.: 12 411 05 94,
bądź wejdź na naszą stronę i skorzystaj z PRAWNICZEJ KONSULTACJI TELEFONICZNEJ.
