Orzeczenie rozwodu jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy małżeństwo uległo zupełnemu i trwałemu rozkładowi pożycia małżeńskiemu, przy czym nie zachodzą przesłanki negatywne, o których będzie w oddzielnym wpisie.
Rozpad pożycia małżeńskiego – na czym to polega?
W pierwszej kolejności warto wyjaśnić czym pożycie małżeńskie jest!
Otóż, jest to pewnego rodzaju wspólnota w ramach której można wyszczególnić trzy główne elementy, tj. duchowy, fizyczny i gospodarczy. Bardzo precyzyjnie określono definicje pożycia małżeńskiego w orzeczeniu SN z 28 maja 1955 r. (I CO 5/55), w którym to wskazano, że pożycie małżeńskie wyraża się w szczególnego rodzaju wspólnocie duchowej, fizycznej i gospodarczej.
W zasadzie ustanie któregokolwiek z elementów tej wspólnoty należy uznać za objaw rozkładu pożycia, nie przesądzając na podstawie tego tylko objawu stopnia rozkładu. Jednakże ustanie wspólnoty fizycznej lub gospodarczej może w konkretnym przypadku nie stanowić objawu rozkładu, jeżeli wynika ono z okoliczności niezależnych od małżonków lub z ich zgodnej woli uzasadnionej okolicznościami życiowymi.
Przykładem takiej sytuacji może być ustanie współżycia fizycznego na skutek choroby małżonka, rozłączenie małżonków spowodowane pobytem w szpitalu, długotrwałym wyjazdem służbowym, pracą zarobkową małżonków w różnych odległych od siebie miejscowościach, itp. Brak natomiast wspólnoty duchowej (jej istnienie może się przejawiać nawet tylko w korespondencji) będzie zawsze objawem rozkładu pożycia.
Do uznania, że między małżonkami brak jest wspólnoty duchowej nie jest konieczne stwierdzenie wrogiego lub choćby niechętnego stosunku ich do siebie. Zachowanie poprawnych stosunków, utrzymywanie kontaktów w interesie wspólnych dzieci itp. nie musi koniecznie oznaczać, iż więź duchowa małżonków została utrzymana i rozkład pożycia nie istnieje. Chodzi bowiem nie o jakąkolwiek więź duchową pomiędzy dwojgiem ludzi, lecz o więź charakterystyczną dla duchowej wspólnoty małżeńskiej.
Następnie należy wyjaśnić na czym polega pojęcie zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego. Oczywiście i te pojęcia stały się przedmiotem analizy orzeczniczej. Najdoskonalej, scharakteryzował je w uchwale z dnia 28 maja 1955 r. SN, w której to wskazał, że rozkład jest zupełny, gdy nie istnieje między małżonkami więź duchowa, fizyczna ani gospodarcza. Gdy jednak przy zupełnym braku więzi duchowej i fizycznej pozostały pewne elementy więzi gospodarczej, rozkład pożycia może być mimo to uznany za zupełny, jeśli utrzymanie elementów więzi gospodarczej (np. wspólnego mieszkania) wywołane zostało szczególnymi okolicznościami.
Natomiast nawet sporadyczne tylko stosunki fizyczne między małżonkami z reguły będą wskazywać, że rozkład pożycia nie jest jeszcze zupełny.
Trwały rozkład pożycia małżeńskiego
Do uznania, że rozkład jest trwały nie jest konieczne stwierdzenie, że powrót małżonków do pożycia jest bezwzględnie wyłączony. Wystarczy oparta na doświadczeniu życiowym ocena, że w okolicznościach sprawy powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi. Należy przy tym mieć na uwadze indywidualne cechy charakteru małżonków.
Trafna ocena trwałości rozkładu pożycia stron wymaga wyjaśnienia powodów, które wywołały rozkład. Jako założenie należy przyjąć, że tylko ważne powody mogą doprowadzić do powstania zupełnego i trwałego rozkładu. Za ważne powody można uznać takie tylko zachowanie się lub stan (np. zdrowia) stron, które w świetle doświadczenia życiowego zazwyczaj rozkład pożycia małżeńskiego wywołują i według zasad moralności socjalistycznej mogą być uznane za ważne powody rozkładu pożycia.
Przy wyjaśnianiu powodów rozkładu pożycia małżeńskiego oraz jego zupełności i trwałości należy mieć na względzie, że wprawdzie czasem jedno zdarzenie bywa powodem rozkładu, zazwyczaj jednak takim powodem są fakty powtarzające się albo fakty różnego rodzaju. Poszczególne fakty (jak np. trwała odmowa współżycia małżeńskiego) mogą być skutkiem innych faktów, niezależnie jednak od tego same mogą także stanowić ważny powód rozkładu.
Zupełny rozkład pożycia małżeńskiego
W przypadku, gdy sąd na podstawie okoliczności sprawy ocenia rozkład pożycia jako zupełny, a strony podają jako powody rozkładu okoliczności błahe, sąd powinien przede wszystkim poddać kontroli swój wniosek co do zupełności rozkładu. Jeżeli zdania w tym zakresie nie zmieni, a istotnie ważnych powodów rozkładu, innych niż podane przez strony, nie stwierdzi, z reguły powinien dojść do wniosku o nietrwałości rozkładu pożycia stron, a w konsekwencji oddalić powództwo o rozwód.
W ten o to sposób charakteryzują się dwie główne przesłanki rozwodu. Pamiętać jednak należy, że zaistnienie ich nie przesądza o wyniku postępowania, sąd bowiem zobligowany jest zbadać jeszcze, czy nie wystąpiły przesłanki negatywne rozwodu, o których będzie w kolejnym wpisie.
Autorem tekstu jest Piotr Woś – specjalista ds. rodzinnych/rozwodowych (Adwokat Kraków)
Chcesz skonsultować swoją sprawę – umów się na spotkanie dzwoniąc pod nr tel.: 12 411 05 94,
bądź wejdź na naszą stronę i skorzystaj z PRAWNICZEJ KONSULTACJI TELEFONICZNEJ.
