Kiedy można żądać ustanowienia drogi koniecznej?
Właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia potrzebnej służebności drogowej, jeżeli jego nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich.
Co to znaczy – nie ma odpowiedniego dostępu?
Oznacza nie tylko sytuację całkowitego braku takiego dostępu, ale także taką, gdy nieruchomość ma wprawdzie dostęp do drogi, ale nieodpowiedni z punktu widzenia zgodnego z przeznaczeniem korzystania z tej nieruchomości.
Od czego zacząć?
Należy złożyć wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej, w którym trzeba wskazać właścicieli wszystkich nieruchomości, przez które mogłaby prowadzić droga, aby nieruchomość wnioskodawcy miała odpowiedni dostęp do drogi publicznej.
Obowiązek wskazania właścicieli
Obowiązek wskazania właścicieli wszystkich nieruchomości przez które mogłaby prowadzić droga w żaden sposób nie wiąże Sądu. Stanowi jedynie pewnego rodzaju sugestię. Sąd w ramach postępowania może wytyczyć drogę konieczną nawet przez działki właściciela, który nie był wskazany we wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej.
W razie nie wskazania osoby zainteresowanej sąd nie oddala wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej, wzywa po prostu tę osobę do udziału w sprawie.
Cel postępowania
Dla Sądu istotne jest, aby przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić.
Pamiętać jednak należy, że jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między zainteresowanymi nie dojdzie do porozumienia, Sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.
Minimalny zakres dowodowy
Przed wydaniem postanowienia o ustanowieniu drogi koniecznej sąd powinien przeprowadzić dowód z oględzin nieruchomości. Jest to jego obowiązek. Nawet wówczas, gdy złożono zgodny wniosek.
Wydaje się to absurdalne, ale w świetle orzeczenia SN z dnia 13 lipca 1965 r. III CR 120/65 brzmi rozsądnie. „Złożenie przez uczestników postępowania zgodnych wniosków w sprawie ustanowienia drogi koniecznej nie może samo przez się uzasadniać jej ustanowienia oraz stanowić wystarczającą podstawę orzeczenia sądu w tym przedmiocie. Wzgląd na interes społeczno-gospodarczy nakazuje wszechstronne i wnikliwe rozważenie całokształtu okoliczności sprawy celem dokonania prawidłowej i nie budzącej wątpliwości oceny, czy o ile zachodzi rzeczywista potrzeba wyjęcia spod uprawy poza użytków rolnych i przeznaczenia go na drogę. Uchylenie się przez sąd od tego obowiązku stanowi uchybienie, mające istotny wpływ na wyniki rozstrzygnięcia w omawianym zakresie.”
Biegły sądowy
Nieodzownym elementem tego postępowania jest konieczność powołania biegłego, a nawet czasem dwóch.
Dlaczego?
Bo jeden musi wytyczyć na mapie jakie są ewentualne warianty przeprowadzenia drogi koniecznej, a drugi musi oszacować wartość wynagrodzenia jakie zostanie przyznane właścicielowi działki obciążonej.
Wynagrodzenie
Tak, tak niestety, ale ustanowienie służebności drogowej łączy się zawsze z obowiązkiem wypłacenia właścicielowi działki obciążonej wynagrodzenia.
W jakiej wysokości? – pewnie zapytacie.
Nie ma żadnych tabelek, gdyż ceny nieruchomości są różne w zależności od miejsca położenia. Różnice są też w powierzchni jaka zostanie zajęta pod służebność drogową.
Jedno jest pewne. Wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej nie można utożsamiać z odszkodowaniem za uszczerbek majątkowy wynikły dla właściciela nieruchomości obciążonej. Powinno ono co do zasady stanowić ekwiwalent korzyści odniesionej przez właściciela nieruchomości władnącej. W związku z tym, choć straty poniesione przez właściciela nieruchomości służebnej mogą być uwzględniane przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia, to jednak nie mogą ani wyznaczać jego granicy, ani warunkować jego przyznania. (SN V CSK 110/16)
Autorem tekstu jest radca prawny Piotr Woś – specjalista od prawa nieruchomości (adwokat Kraków)
Chcesz skonsultować swoją sprawę – umów się na spotkanie dzwoniąc pod nr tel.: 📞 +48 12 411 05 94
bądź wejdź na naszą stronę i skorzystaj z PRAWNICZEJ KONSULTACJI TELEFONICZNEJ.
Komentarz (1)
Droga konieczna przez teren zabudowany - rozbiórka budynków? - Kancelaria Actio - 2024-08-22
[…] we wpisie: „Jak uzyskać dostęp do drogi publicznej?”, a także: „Spór o drogę dojazdową – jak przez to […]